Takayasu Arteriti: Nabızsızlık hastalığı

Takayasu arteriti (TA) ne demektir?

TA kronik (süregen) bir hastalıktır. Kalpten çıkan ve tüm vücuda kanı taşıyan en büyük atardamar olan aorta ve onun ana dallarında damar duvarında iltihaplanma görülür. Arterit; atardamar duvarının iltihaplanmasını tanımlayan bir kelimedir.

Takayasu arteritinin sebebi nedir?

Sebebi tam olarak bilinmemektedir. Hastalık genetik ve çevresel bazı etkilerin varlığında bağışıklık sisteminin anormal çalışması sonucunda ortaya çıkmaktadır.

Takayasu arteriti sık görülen bir hastalık mıdır? Daha çok kimlerde görülür?

Hastaların %80-90’ı kadındır. Erkeklerde oldukça nadirdir. Genellikle görülme yaşı 10-40 yaş arasıdır. Dünyada her bölgede görülebilir, ancak Asya toplumlarında daha sıktır. Japonya’da her yıl 150 yeni hasta görülmektedir. Bizimde takipli hastamız yaklaşık 10 civarındadır (2 erkek, 8 bayan).

Takayasu arteritinin belirtileri nelerdir?

Hastalığın başlangıç döneminde halsizlik, isteksizlik, yorgunluk, kilo kaybı, hafif ateş gibi bulgular yaygındır.

Hastalığın ilerleyen dönemlerinde kalpten çıkan ana atardamar olan aorta ve ana dallarının duvarında iltihaplanmalar sonucu damarlarda daralma, tıkanma, delinme gelişebilir. Buna bağlı olarak örneğin kola veya bacağa giden büyük atardamarlarda iltihaplanma gelişmiş ise o kolda nabız zayıf alınır veya hiç alınamayabilir. O bölgeye giden kan akımı azalacağından beslenme azlığına bağlı soğukluk, güçsüzlük, hareketle gelen ağrı olabilir. Tansiyon ölçümleri sırasında bir veya her iki kolda tansiyon hiç alınamayabilir veya diğer kola göre düşük olarak alınabilir. Hasta bazen bir veya her iki kolunda nabzının alınmadığını ya da zayıf alındığını kendisi de fark edebilir.

Bazen beyine giden damarlar etkilenir. Yine kanlanmadaki azlığa bağlı olarak hastada başağrısı, baş dönmesi, nöbetler, bayılma ve ilerleyen dönemlerde görme değişiklikleri şeklinde belirti verebilir. Boyundaki atardamarlar etkilenirse hastalığın aktif dönemlerinde etkilenen bölgede belirgin hassasiyet (ağrı) saptanabilir.

Böbreklere giden atardamarlar etkilenebilir ve bu durum hastada erken dönemde tansiyon yüksekliği şeklinde ortaya çıkabilir. İlerleyen dönemde ise böbrek (ler) zarar görebilir.

Kalpten akciğere kirli kanı gönderen büyük atardamar etkilenebilir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, kan tükürme şeklinde kendini gösterebilir.

Genellikle damarlardaki daralma ve tıkanmaların zararlı etkisi yeni gelişen damarlanmalar ile önlenir, fakat bazen ileri derecede etkilenmelerde kol ve bacaklarda beslenme azlığına bağlı yaralar gelişebilir.

Hastaların hemen hemen yarısında eklem-kas ağrıları olabilir.  Genellikle geçicidir.Tipik eklem iltihabı nadirdir.

Barsaklara giden damarlar etkilendiğinde ishal, mide-barsak sisteminden kanama şeklinde belirti verebilir.

Kalp damarlarını etkileyerek kalbin beslenmesini bozabilir. Erken dönemde göğüs ağrısı şeklinde bulgu verebilir.Nadiren kalp krizine neden olabilir.

Takayasu arteriti tanısı nasıl konulmaktadır?

TA’nde tanı hastanın yakınmaları, doktorun muayene bulguları, damarlardaki daralmaların görüntüleme yöntemleriyle gösterilmesi ve laboratuar desteğiyle konulmaktadır.

Erken dönemde Takayasu arteriti için hasta hangi belirtiler varsa doktora başvurmalıdır?

Özellikle 40 yaş ve altı bayanlar belirtiler konusunda daha dikkatli olmalıdır.

Sebebini izah edemediği halsizlik, yorgunluk, kilo kaybı, ateş gibi devam eden yakınmaları varsa, kol ve bacaklarda hareketle ortaya çıkan ağrı yakınması varsa, tansiyon-nabız ölçümleri sırasında bir veya her iki kolunda tansiyon veya nabız alınamıyor veya hafif hissediliyorsa, her iki kol arasında tansiyon basıncında 10mmHg’dan fazla basınç farkı varsa, boynunda atardamarların geçtiği bölgede ağrı hissediyorsa, yeni ortaya çıkan tansiyon yüksekliği varsa dikkatli olunmalıdır. Yukarıda anlatılan ve diğer nadir belirtiler ile de hastalığın ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır.

Hastalığın tedavisi var mıdır?

Hastalığın bugün için kısa sürede ‘tam şifa’ anlamında bir tedavisi yoktur. Fakat tedavi ile hastalık kontrol altında tutulabilmektedir. Özellikle erken tanı konulan hastalarda tedavinin başarısı oldukça yüz güldürücüdür. Hastalığın standart bir tedavisi yoktur. Çünkü hastalık her bireyde farklı seyreder. Hastalık şiddeti, organ tutulumunun derecesi-yaygınlığı gibi faktörler tedavi seçimini etkiler. Kullanılan ilaçlar mutlaka düzenli doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Tedavide kullanılan yeni seçenekler de TA için umut verici olmuştur.