Giriş

 

            Ankilozan spondilit (AS) çoğunlukla omurga eklemini etkiler ve sırtın şiddetli kısıtlılığına neden olabilir. Bu kitapcığın amacı size şikayetleriniz ve bunun sağlığınızı ve aktivitenizi nasıl etkileyeceği hakkında bazı şeyler söylemektir. Ayrıca kendinize nasıl bakacağınıza , farklı tedavi türlerine değinmektir ve duruş, egzersiz, meslek ve  geçiş şekli hakkında tavsiyeler vermektedir.

 

Ne Olur

 

            Spondilitin anlamı omur eklemlerinin inglamasyonudur ve omur kemiğinin Yunanca’sından gelmektedir (spondylos). İnglamasyon düzelip iyileşme ortaya çıktığında, omur kemiklerinin her iki tarafından yeni kemik oluşumları başlar ve her ikisini birleştirir; bu sertleşmeye ankiloz adı verilir.

            Sebebi bilinmemektedir. Irsi faktörler de olduğundan (‘bazı sorunların cevapları’ bölümüne bakınız) bazen bir ailede birden fazla bireyde ortaya çıkabilir. AS ültrhabi veya bulaşıcı değildir ve spor aktivitesi veya hasar ile ortaya çıkmaz.

            Fakat, semptemlar bazen zorlanma sonucu da ortaya çıkabilir. Genellikle genç erkekleri etkilemekle beraber kadınlarda da görülebilir.

 

Sırt Kemiği

 

            Sırt kemiği ya da omur 24 kemik (vertebra) ve 110 eklemden oluşur. Üst temel bölüm servikal (boyun), torasik (göğüs, sırt) ve lomber (bel) şekil ve kıvrım açısından farklılık gösterir. Boyun kısmı en hareketli kısımdır. Göğüs kısmında her vertebra bir kaburga kemiği ile iki taraflı olarak eklemlere bağlanır. Lomber bölümün altında sokrum bulunur. Pelvisi oluşturan yüzük şeklindeki kemiğe anahtar şeklinde oturur. Ankilozon spondilit sakrum ve pelvis arasında uzanan sakroiliak eklemlerde başlar (şekil 1’e bakınız)

            Vertabraların her iki tarafında kemiksi çıkıntılar oluşarak onları birleştirir.

            Servikal , torasik, lomber, sakroiliak eklem koksiks.

            Şekil 1. omur eklemi 24 vertebra ve 110 eklemden oluşur.

 

Sadece Sırt Ağrısı Değil

 

            Sırt ve bel ağrıları pratisyen hekimlerin en sık görülen şikayetlerinden biridir. Bel ağrısı olan hastaların çoğunda AS yoktur ve doktor her hasta için sırt ağrısı yapabilecek farklı nedenleri fark etmelidir. (arc kitapçığında “bel ağrısı”  kısmına bakınız)

            Bel ağrısının en sık nedeni, her yaşta ortaya çıkabilen “belin zorlanması”dır. “Disk kayması” diğer bir örnektir. Yaşlı hastalarda dejeneratif veya aşınıp eskime problemleri beli etkileyebilir. Tanı şikayetlerimizin dinlenerek muayene edilmeniz ile konur. Doktorunuz bazı kan testlerini yaparak düz filimler isteyebilir. Bu noktaları ayrıca tartışacağız.

 

Etkiler (Erkan Bulgular)

 

            Başlangıçta AS alt bel bölgelerinde ağrı ve tutukluğa neden olur. Ve sıradan bir bel ağrısı ile karıştırılabilir. Kalçalarda, baldırlarda ve sırtın alt kısmında ağrı hissedebilirsiniz. Bu semptomları ilk olarak egzersiz ya da hareket sonrası hissedebilirsiniz. Sonrasında boyun, omurlar ve kalçada veya baldır ağrısı (siyetik ağrısı gibi) ortaya çıkar. Bazı nadir vakalarda özellikle çocuklarda ilk yakınma belde değil, kalça, diz veya bacakta örneğin dizin şişmesi şeklinde olabilir.

            Başlangıçta bu şikayetlere rağmen, doktorların dikkatlice muayene etmeside bir bilği vermeyebilir.

            Bazı hastalarda gelip geçici ağrılar aylarca devam edebilir ve hastaya fazla bir sıkıntı vermeyebilir. Diğerleri AS’in aktif fazına geçip daha fazla sıkıntı yaşayabilirler, genel durumları bozulur, kilo kaybederler ve çabuk yorulurlar. Zaman içinde hastalık oturur ve ağrılar kaybolur.

            Şekil 2. Kalça ve baldırlarınızda ağrı hissedebilirsiniz.AS kalçaları, dizleri ve ayak bileklerini de etkiler.

            AS uzun zamandır var olduğunda bel hareketsizleşebilir ve bazı hastalarda hastalık etkisini kaybederek daha fazla sıkıntı yaratmaz. Belin hareketsizleşmesi genellikle ağrısızdır ve fiziksel aktiviteyi etkilemez çünkü omurun üst kısmı, boyun, kaslar ve ekstremiteler normal kalabilir.

            Eğer sabahları tutuk hissediyorsanız, bu inglamasyonun bir işareti olabilir ve siz normal hareketlerinizi yapmaya başlayıncaya kadar bir saat ya da daha fazla zaman geçebilir bu durum antiglematuvar ilaçların gerektiğini gösterir.

            Erkan dönemde AS şiddetli ağrı yapabilir fakat buna azaltmak için etkili bir tedavi mevcuttur. Bazı bireylerde hastalık aktivitesi azalır hatta kaybolur. Diğerlerinde hastalık aktivitesi  devam eder ve ağrı ve tutukluğa neden olur. Başlangıçta muhtemelen işinizi yapabilecek ve normal yaşantınızı sürebileceksiniz sonrasında aynı işinizi yapmakta zorlanmaya başlayacaksınız.

 

Ekstremite Eklemleri

 

            Bazen AS erken ya da geç dönemde omur dışındaki eklemleri etkileyebilir. Kalçalar, dizler, ayak bilekleri ve omuzlar tutulabilir. Ellerin ve ayakların küçük eklemleri realmen etkilenir. Bu eklemlerde ağrı ile beraber şişlikte ortaya çıkabilir. Sonuçta bazı eklemlerin hareket kabiliyeti azalabilir. Özellikle kalçanızın bükülü pozisyonda kalmaması gerekir çünkü bu durum dizlerde hasar oluşturabilir ve sırt ağrısına neden olur.

 

Diğer Ağrılı Noktalar

 

            Omura dahil olmayan topuk kemiği gibi kemiklerde de hassas noktalar gelişebilir. Bu durumda sert bir zeminde dikilmek sıkıntı yaratabilir. Oturduğunuz kemik çıkıntı yaratabilir ve sandalyede oturmak sıkıntı yaratabilir.

            Bazı hastalarda göğüs ağrısı ortaya çıkabilir. Bu ağrı kalpten değil, kaburgalar ile göğüs kemiği arasındaki eklemlerden kaynaklanır. Kaburgalar daha az hareket edebildiğinden nefes darlığı olabilir. Fakat diagram etkilenmediğinden akciğerlerimiz iyi solumaktadır. Solunum egzersizleri (günlük egzersiz programına bakınız) göğüs kafesinin kabiliyetinin devam etmesine yardımcı olur.

            İrit (gözbebeğini oluşturan cisim inglamasyonu) nadiren görülebilir, bu nedenle gözünüzde kızarma olursa hemen doktorunuza başvurunuz.

            Diğer nadir görünen komplikasyonlar ki 100 hastadan 1’ini etkiler görülebilir. Bunlar arasında kalp, akciğer ve sinir sistemi tutulumu vardır. AS hastaları kalp krizi, inme ya da kansere tutulma açısından normal toplumdan daha fazla riske sahip değildir. Kolit ya da barsak iltihabı veya sedef hastalığı bazı kişilerde AS ile bulunabilirler.

 

Testler

 

            Hastalar 2 veya 3 yıl hatta daha uzun süredir bel ağrısı yaşamadan AS tanısı genellikle konulmaz. İnglemasyonu gösteren bir kan testi erken dönemde diğer bel ağrısı yapan nedenlerden ayrımda yardımcı olur. İnglemasyonu göstermek üzere en sık 3 tane test kullanılır. CRPL C-reaktif protem, EJR (eritrosit sedimentasyon hızı) ve PU (plazma viskozitesi). Doktorunuz bu testlerden bir ya da bir kaçını isteyebilir. Fakat erken dönemde semptomlar şiddetli bile olsa direkt grafi normal olabilir. Özel bir test (HLA B27 antijen) kullanılabilir. Bu bir kan grubu testidir ancak kızmızı değil beyaz kan hücreleri ile ilişkilidir. Eğer pozitif gelirse, AS’e yatkınlığınız olduğunu gösterir ancak tanıyı değerlendiremez (bakınız “aile”)

 

İlişkili Problemler

 

            AS’in bir grup hastalık olduğu kesindir (spondiloartritler). Diğer örnekler psörvatik artrit, kolitik artrit ve reaktif artrittir (bakınız arc kitapcıkları  psörvatik artrit ve reaktif artrit). Her birisi AS ile birlikte hatta öncesinde ortaya çıkabilir. Bazı çocuklarda gelişen artrit daha sonra AS’e dönüşebilir. Bazı vakalarda , barsak ya da üretnanın iltihabı ile ilişkili olan reaktif artrit , AS’e dönüşebilir. Bunlar ve bazı diğer hastalıklar arsındaki bağ genetik faktörlerin rol oynadığını gösterir. Bazı genlere sahip olmak sizi AS’e yatkın hale getirir ancak tetikleyici faktörlerden biri olmadan hastalık ortaya çıkmaz.

Genel Bakış

 

            AS farklı bireylerde farklı bir gidişat izler ve hiçbir vaka birbirinin aynı değildir. Bulgular uzun dönemlerde artıp azalabilir ve klinik oturmayabilir. Belin alt kısmı tutuklaşabilir, aynı şey sırt bölgesi ve boyunda da olabilir. Bu nedenle en önemlisi iyi bir duruştur.

            Egzersiz yapılsa bile AS’li hastaların tümü normale dönmezler fakat ciddi deformitelerin gelişmesi engellenir. Sırt deformitesi olan hastaların kendileriyle ilgili endişeleri olabilir ve diğerlerinin kendilerini nasıl gördüğünü düşünebilirler. Fakat bu zor olsa da hastaların çoğu bu durumun üstesinden gelebilir.

            Kalça ya da dizin şiddetli tutulumu kalça ve diz protezi gibi cerrahi tedavi gerektirebilir ve nadiren bükülmüş omuru düzeltmek için de cerrahi gerekebilir.

 

Ankilozon Spondilitin Özeti

 

-          Omuru etkileyen bir tür inglamasyondur, genellikle aşağı kısımdan başlar.

-          Bel ağrısı ve tutukluk yapan inglamasyon döneminden sonra iyileşme dönemine girebilir veya yıllarca devam edebilir.

-          Omur ekleminde ağrı ve tutukluğa neden olabilir. İşimizi ve fiziksel aktivitemizi etkileyebilir.

 

Tedavi

 

            Hareketli ve zinde kalmak için elinizden geleni yapın. Özellikle protein örneğin et ve tavuk olmak üzere her şeyi yiyebilirsiniz. Fakat kilo almayın. Bol bol egzersiz yapın. Tedavide hatırlaması gereken önemli faktör şudur: ağrıyı azaltmak doktorun görevidir; hastanın görevi ise egzersiz yapmak ve duruşunu korumaktır.

 

İstirahat

 

            Eğer AS çok aktifse ve tutukluk fazlaysa işe arvermek veya hastanede yatmak gerekebilir. Bunun anlamı yatakta hiç hareket etmeden yatmak demek değildir. Bazen yatakta da yüzü koyun yatarak egzersiz yapmak gerekebilir. Yüzü koyun yatma işi sabah kalkmadan önce 20 dakika ve akşam yatmadan önce 20 dakika olarak yapılır.

            İlk bakışta, bir kerede 5 dakikadan fazlasını tolere edemeyebilirsiniz, hatta gögüsünüzün altına yastık koyma ihtiyacı duyabilirsiniz. Fakat pratik yaptıkça omur eklemi gevşediğinden, daha kolay olacaktır. Eğer bunu bir alışkanlık haline getirirseniz bilinizin ve kalçanızın bükülmesini engellemiş olursunuz. Her gün yapılması çok pratik olmayabilir fakat buna pek çok şeyden daha önemlidir. Şekil 3 Her sabah ve akşam yüzün koyun 20 dakika yatınız.

 

Yatağınız

 

            Yatağınız seri olmalıdır. Eğer yatağınız yaylı ise yatak ile ahşap arasına uygun bir tahta koyabilirsiniz. 70x150x1 cm lik kontrplak idealdir. Sert bir kapı paneli yeterlidir ancak uzun … …. değildir. Buna uzanmak daha konforlu olacaktır. AS ağrılı aktif dönemi düzelse bile omurun bükülmesini engellemek sert bir yatak olması daha iyidir.

 

 

 

Tıbbi Yaklaşım

 

            Şu an AS’in tam bir tedavisi yoktur. Doktorun amacı semptomları düzeltmek, omur hareketini artırmak ve iş ve yaşantınıza devam etmenizi sağlamaktır.

            Yaşlandıkça AS’in aktivitesi azalsa da tedaviye devam edilmelidir. Size düşen iyi bir duruş, hareketlilik ve egzersiz yapmaktır.

            Hastalık tam olarak tedavi edilemese de, çok şey yapılabilir. Doktor size ağrıyı ve inglamasyonu azaltacak ilaçlar (anfezik) reçete edecektir. Ağrınızı azaltacak, gece rahat uyumanızı sağlayacak çok çeşitli ilaçlar vardır. (Bakınız arc kitapçığı ıvansteroid Antiinglamatuvar ilaçlar)

            Hastalığın kötü dönemlerinde bu ilçlara ihtiyaç duyabilirsiniz ve bazı bireyler uzun süreli düşük doz tedaviye gereksinim duyabilirler. Bazı ilaçlar gece ağmı ve sabah tutukluğunu azaltmak üzere 24 saat etkilidir.

            Bazı ilaçlara hastalık “modifiye edici” ilaç denmektedir. Hastalık üzerine ani bir etki yapmaktan çok etkilerini geç dönemde gösterirler fakat hastalık üzerinde etkileri büyüktür. Sulfasalazin ve metotreksat bu grup ilaçlardandır. Diğer artrit forınlarının tedavisinde de kullanılan bu ilaçlar omur eklemlerinden çok çevresel eklemlerin artiritinde etkilidirler.

            Bazı yeni ilaçlar enjeksiyonla verilmektedir. Bunlar iki gruba ayrılmaktadır:

Bifosfonatlar bir kaş haftalık periyodlarda  kısa süreli olarak verilirler. Bunlara bir örnek panirdronottur. Bu ilacı aldıktan kısa bir süre sonra ağrının azaldığını hissedebilirsiniz.

            Biyolojik tedaviler de enjeksiyon ile verilirler. Bunlar birkaç saat süren nigüzyenler veya lektouk enjeksiyonlar şeklinde olabilir. Bu ilaçlarla da erken dönemde rahatlama hissedebilirsiniz örnekleri irliglisinab ve ettanersepttir. (Bakınız arc kitapçıkları “irliksinab”, “etanercept” )

            Çeşitli formlarda ısı ağrının ve hareketsizliğin azaltılmasına yardımcı olur. Yatağa girmeden sıcak bir duş alınması, sıcak su şişesi veya elektirikli battaniye yeterli olabilir.

            Cerrahi tedavide küçük bir yer tutar. Hasar gören kalça eklemine hareket sağlamak için ameliyat (artroplasti) ve nadiren karşıya bakamayan kişilerde boynu ve beli düzeltici ameliyatlar yapılabilir.

 

Duruş

 

            Tedavi edilmeyen AS omurun eğilmesine neden olacağından (kişi gittikçe detol eğik olur), olabildiğince dik olmanız gerekir. Sırt kısmı sert, dik sandalyeler, arkası düz dönen sandalyeler, kısa yumuşak döşenmiş olanlara göre sırtınız ve beliniz için çak daha iyidir.

            İş sırasında belinizin pozisyonuna dikkat etmeniz gerekir, böylece ………………. olursunuz. Bir sıraya veya ……………… oturuyorsanız oturduğunuz yerin belli bir yükseklikte  olması gerekir ve aynı pozisyonlarda, hareket uzun süre kalmamanız gerekir. (bakınız şekil 4)

Şekil4 iş sırasında sırtınızın pozisyonuna dikkat ediniz.

            Oturmaya, dikilmeye ve yürümeye fırsat sağlayan bir iş idealdir. Size en uygun olmayan iş saatlerce kalınan iştir. Eğer ağır yada yorucu bir işiniz varsa boş vakit kadar……...

Gerekliyse biraz dinleniniz. Gün ortasında düz zeminde 20 dakika istirahat faydalı olabilir. Böyle zamanlarda yüzün koyun yatarak dinleniniz.

            Eğer işiniz eğilme veya bel hareketi gerektiriyorsa bunu doktorunuz ile görüşünüz. Doktorunuz sizi daha uygun bir işe başlamanız konusunda yönlendirebilir. AS’li bazı hastalar bu kitabı işverenlerine göstererek ihtiyaçlarını açıklayabilirler.

            Korse ve kuşaklar çok yararlı değildir ve AS’i daha da kötüleştirebilirler. Kendi kaslarınızı yapmak daha iyidir dogal yollarla belinizi dik tutmalısınız. Nadiren sr bel travması veya hasarı sonrası destek gerekebilir. Fakat bu karar SA tedavisinde tecrübeli bir doktor tarafından verilmelidir.

 

Aile

 

            İngiltere ve Avrupa kökenli toplumlarda, AS beyaz kan hücrelerinde HLA B27 taşıyanlarda görülür. Bu sağlıklı bireylerde de %7 – 10 sıklığında görülür. AS hastaların neredeyse tamamında bu kan grubu görülür.

            Fakat bu kan grubunu taşıyan pek çok kişide hiçbir zaman gelişmeyeceği de unutulmamalıdır. Aileden birinin hastalığa tutulduğu durumlarda bile, aynı kan grubuna sahip diğer kardeşlerde hastalık ortaya çıkmayabilir.

            AS’li bazı bireyler HLA B27 testini çocuklarına da yaptırtarak onların da hastalığa tutulup tutulmayacağını öğrenmek isterler. Şu anda cevabı hayırdır. Şu an hangi çocuğun hastalığa tutulacağını bilmek imkansızdır ve gereksiz endişeye neden olur.

 

Cinsellik ve Gebelik

 

            AS kişinin cinsel olarak en aktif olduğu dönemde başlar. Hastalık, AS hastasının kendini yorgun hissetmesine neden olur ve cinsel isteğini azaltabilir. Bu durum aşk ilişkisinde zorluk yaratabilir ve panterinin anlayışsızlığı bunu daha da artırabilir.

            Sakroilak eklemin ve lomber omurun inglamasyonuna bağlı olarak cinsel ilişki sırasında ağrı olabilir. Özellikle kadınlarda kalça hareketinin azalması zorluk yaratabilir. Kirişlere çeşitli şekillerde yardımcı olunabilir. İnglamatuvar ağrı ilaçlarla baskılanabilir. Kalça hareketlerinde bozulma, çalça ekleminin ameliyatı ile düzeltilebilir. Ve eğer ameliyat uygun değilse cinsel ilişki için farklı pozisyonlar vardır (bakınız ARC kitapçığında cinsellik ve artrit). Her iki partmen için  cinsel danışmanlık gerekebilir.

            AS’li hastalarda gebelik anne ya da bebek açısından önemli bir problem oluşturmaz fakat, diğer artrit  formlarından farklı olarak, gebelik sırasında hastalık aktivitesinde azlma olmaz. Bebekler genellikle normal yolla doğarlar fakat nadiren eğer kalça eklem tutulumu varsa sezeryan gerekebilir.

            AS tedavisinde kullanılan tabletlerin bebeğe zararlı olduğu gösterilmemiş olsa da özellikle gebeliğin ilk 3 ayında olabildiğince az miktarda alınmalıdır. (bakınız ARC kitapçığı gebelik ve artrit)

 

İş

 

            AS hastaları çok çeşitli işler yapabilirler, az hareket isteyen ya da el uğraşısı gerektiren (örneğin marangoz ve inşaatçılık) çoğu iş kayiyerinde başarılı olmaya çalışan kişilerdir.

            AS çalışmamayı gerektiren bir hastalık değildir.

 

Çalışmayı Bırakmalı mıyım?

 

            Gerek fiziksel güç gerektiren, işlerde gerekse ofis çalışanları artrit geliştirdiklerinde zorlanacaklardır, fakat sorun göründüğü kadar ciddi olmayabilir. Çalışma güçlüğü, çalışma ve emeklilikler bölümünce değerlendirilir. İş değerlendirmesi ve maluliyeti iş merkezi veya iş merkezi ofisince temas kurulabilecek bulunduğunuz yerdeki özürlülük ve iş verme danışmanlığınca düzenlenir. Eğer artrit nedeniyle sakatlandıysanız çalışmaya devam etmek istiyorsanız bölgelerinizdeki çalışma tıbbi danışmanlık servisi işinizi yapmanı kolaylaştıracak tıbbi ekipman sağlar. Bu kurumlarla nasıl temas kuracağınızı işyeri hekiminizden veya vatandaş tavsiye şubesinden öğrenebilirsiniz.

Araba Kullanmak 

 

            Uzun bir araba seyahati yapmak zorumdaysanız, ara sıra durup 5dakika dinlenin ve ağrı ve tutukluk dikkatinizi dağıtacağından arabanın dışına çıkarak gevşeyin.

            Boyun ve omur ağrısı çeken pek çok birey ters giderek park etmekte ya da garaja girmekte zorlanırlar, size yardımcı olması için abranıza özel aynalar yaptırabilirsiniz eğer bunu yaptırdıysanız, parlak tahta engeller kullanarak yeni aynalarında açık bir alanda pratik yapmanız uygun olur. AS’li bir bireyin tutuk boynu normalden daha kolay hasar görür, bu nedenle ani boyun hasarını önlemek için boynu destekleyiciler önerilir. Çok uzağa yürüyemiyorsanız özürlü sürücünün mavi işareti (rozeti) kullanılabilir. Ancak bunlar sık kontrol edilirler (bakınız ARC kitapçığı “araba kullanmak ve artrit”).

 

Spor ve Egzersiz

             

            AS için egzersiz iyidir, böylece aktif kalırsınız. Bütün kas ve eklemler kullanıldığından yüzme en iyi spordur ve düzenli olarak yüzmek tüm aile bireylerinin katılabileceği bir aktivitedir.

            Şekil 5. Yüzme en iyi egzersiz biçimidir.

            Düzenli günlük egzersiz önemlidir. Keyif alacağınız aktivite türlerini seçiniz. Sayfa 22 -23’te rutin egzersizi tercih edenler için gerekli öneriler sıralanmaktadır. Bunlardan en az bazılarını günlük olarak yapmak önerilir. Amerikan futbolu ve basketbol gibi yakın temas sporları eklem ve omura hasar verebileceğinden kaçınılmalıdır.

 

Genel Tavsiyeler

 

-          Düz bir yüzeye sabah ve akşam yüzükoyun 20 dakika boyunca uzanın.

 

-          Gün boyunca nefes egzersizlerimizi sık aralıklarla tekrarlayın.

 

-          Duruşunuzdan emin olun. Sürekli düzeltin, sadece egzersiz yaptığınız dönemde değil dikilirken, otururken veya yürürken de .

 

-          Bazı egzersizleri her gün yapın.

 

Bazı Cevaplanması Gereken Sorunlar

 

İlaçlarımı Nasıl Almalıyım?

 

      Ağrı kesici ilaçlar öğün sırasında veya hemen öncesinde alınmalıdır; yeklerle beraber alındığında mideye daha az zarar verirler. Bu çok da önemli değildir, eğer bu şekilde yapamazsanız da üzülmeyin.

 

Neden Yorgun Hissediyorum ?

 

            Yorgunluk bazen hastalık aktivitesinden kaynaklanabilir ve bu da inglamasyon için bakılan bir kan testinden anlaşılır. (bakınız nadiren anemi yorgunluk yapabilir, testler) fakat bazı bireyler uzun süreli anemik de kaslar kendilerini iyi hissederler. Yorgunluk bazen hastalıktan çok hayal kırıklığı ya da depresyona bağlı olabilir.

 

Manipülasyon Yapılması Omur Eklemine Fayda Sağlar mı?

            Maalesef hayır. Alında omurun özelliklede boynun manipülasyonu sakıncalı olabilir.

 

Akupunkturun Faydası Olur mu?

           

            Akupunktur ağrıyı azaltabilir, fakat hastalığı etkilemez.

 

Havuz Tedavisinin Faydası Var mıdır?

 

            Su içi egzersizin faydası, suyun hareketi kolaylaştırmasından kaynaklanır… ya da değişik banyo türlerinin faydası yoktur. Bazı hastanelerin fizik tedavi bölümlerinde havuz bulunurken, sıradan yüzme havuzları da aynı işi görür. Boyun hareketleri özellikle ekstansiyon kısıtlı ise kurbağalama yüzüş problem olabilir.

 

Sabah tutukluğunu Azaltmak İçin Ne Yapabilirim ?

 

            Bazıları sıcak banyo, diğerleri ise egzersizden fayda görürler. Uzun etkili antinglamatuvarların da faydası olabilir.

 

Soğuk Sigortası Yaptırmamda Sorun Olabilir mi?

 

            Soğuk sigortaları hastalığı iyi bilmiyorlar, bu nedenle yüklü prim isteye bilirler. Fakat normal ücretle sigorta yaptırmakta mümkün olabilir. Ulusal Ankilozon Spondilit cemiyeti, üyelerine yıllardır yardım ediyor ve elinde AS ‘li hatalara sempatik bakan şirketlerin listesi mevcut. Eğer yüksek ücret talep edilirse birkaç yerle konuşunuz başarılı olamazsanız dernek ile temas kurunuz .

 

Doğum Kontrol Hapı Kullanmanız Uygun mudur?

 

            Evet, fakat bundan doktorunuza mutlaka bahsediniz.

 

Çocuklarımızda AS Çıkma İhtimali Nedir?

 

            Çocuklarınızda AS çıkma ihtimali zayıftır. 50’de birden fazla değildir, normal sağlıklı çocuk olma şansı 50’de 49 dur.

            AS’li bir hastanın hiçbir doktor aile kurmasını engellemez.

 

AS’in Sebebini Bulmaya Yönelik Araştırma Yapılıyor mu?

 

Evet, dünyanın pek çok merkezinde, fakat çok masraf gerektiriyor ve ARC çeşitli projeleri destekliyor. HLA B27’nin bulunmasından sonraki çalışmalar kalıtımın ve enfeksiyonların etkisini gösterir yöndedir.

 

Bazı Vaka Takdimleri

 

            Çok değişken bir hastalık olduğundan; aslında bu hastalığa sahip iki kişi neredeyse hiçbir zaman aynı özelliğe sahip değildir. Bu kitapçıkta tanımlanan tipik gidişat hastada olmaz bu nedenle aşağıda birkaç vaka takdimi tanımlanmıştır. Bunlar ulusal Ankilozon Spondilit Derneği’nin rızası ile yayınlanmaktadır.

 

Arthur 24 yaşında, hastalığı çocuklukta başladı

            Artur 11 yaşında iken sağ dizinde aspirine yanıt vermeyen bir şişlik gelişti. Bulunduğu yerdeki hastanede görüldü ve bacağa 6 hafta boyunca atel uygulandı. Daha sonra dizinde tutukluk ortaya çıktı fakat şişlik düzeldi. 3 aylık fizyoterapi sonrasında dizi normale döndü. 14 yaşında iken benzer bir olay yeniden oldu ve tekrar dizi düzeldi.

            21 yaşına geldiğinde kalçalarında ve bacaklarının üst kısmında ağrı hissetmeye başladı. Bunun basit bel ağrısı olduğu düşünüldü. Kendisini uykudan uyandıran ağrının aspirine yanıt vermediğini fark etti. Sabahları öyle bir tutukluk hissediyordu ki işine zamanında gidebilmesi için normal saatten bir saat daha erken kalkması gerekiyordu.

            Artur bir çıkıkçıya gitmeye kara verdi. Bu kişi omur eklemlerine 3 kez monipülasyon yaptı. Sonrasında ağrısının daha da artması üzerine, buraya gitmeyi bıraktı.

            24 yaşında hastaneye gönderildiğinde AS tanısını aldı. Hastaneye gittiğinde kendisini 4 aydır gece uykusundan uyandıran bel ağrısı vardı. Morali bozularak eski işi olan ve ağır kaldırması gereken depo işini bırakarak masa başı işi yapmaya başladı. Bu değişiklik bel ağrısını düzeltmedi. İlaç tedavisi ve fizik tedaviye iyi yanıt verdi. Hastalığının doğası kendisine anlatıldı ve hastalığı hakkındaki olumsuz düşünceleri azaldı.

 

Yorum: Artur’un hastalığı çocukluk çağında başladı. Fakat bu dönemde AS tanısını koymak mümkün değildi. Osteopatuk maripulasyon semptomlarını daha da artırdı ancak fizyoterapi bölümünce gerçekleştirilen kontrollü egzersiz faydalı oldu.

 

Dennis 48 yaşında, hastalığı remisyona girmiyor.

 

            Dennis bel ağrısını ilk olarak 21 yaşında askerde iken fark etti. Sabahın 05:00’inde şiddetli ağrı ve tutukluk ile uyanıyordu. Bu dönemde hastalığı fark edilmedi ve askerlikten kaçmaya çalıştığı düşünüldü.

            Sonrasında ailesi kendisini ortopedik cerrahiye götürdü ve doktor eritnesit sedimentasyon hızının (inglamasyon için bir kan testi) yüksek olduğunu söyledi. AS’den şüphelenildi fakat direkt grafide herhangi bir bozukluk yoktu. Ordudan ayrılarak satış elemanı olarak işe girdi.

            Ağrı kesiciler ile ağrıları azalsa da bel ağrıları devam etti. Ağrısı hiçbir zaman iyileşme dönemine girmedi. Zaman içinde ağrıdan dolayı Dennis’in duruşu bozuldu ve egzersizle de düzelmedi. Endomethazin kullanmaya başladıktan sonra ağrıyı daha kolay tolere etti ve genel durumu daha fazla bozulmadı.

 

Yorum: Dennis için AS’li hiçbir zaman remisyona girmedi. Bazı hastalarda bu görülebilir.

 

Linda 58 yaşında, ingliksimab ile yeniden doğdu

   

            Linda 20 yaşında AS tanısı aldı ve fenilbutazene denen bir istenoid olmayan antiglamatuvar ilaç başladı. 32 yıl boyunca ilacı kullandı. Bu süre zarfında tutukluğu gittikçe arttı ve kamburlaştı. 1580 yılında kalça eklemine protez konuldu hastalığın başlamasından 25 yıl sonra devam eden yorgunluk ve tulukluk ile artık  işe gidemez hale geldi ve işini evden yürütmeye başladı. 2 haftalık ingliksimab ingüzyonlarından sonra yeni bir kadın oldu, ağrısı ve yorgunluğu düzeldi fakat tutukluğu devam etti.fenilbutazone tabletlerini bıraktı ve yeniden işine döndü.

 

Yorum: Omur eklemlerinin kemiksi yapılarla birbirine yapıştığı şiddetli AS’le rağmen, Linda biyolojil ilaçlardan çok fayda gördü. Biyolojik ilaçlar hastalığın kontrolü ve ilerlemiş hastalıkta görülen kemik ankilozunun önlenmesinde de faydalıdır.

 

Edith 73 yaşında, ilerlemiş AS’ı var ve hiç bel ağrısı olmamış

 

            Edith yoldan geçerken kendisine araba çarptı.Hendoreelelu muayenasi sırasında AS’e bağlı hareketsizleşmiş omurunun kırıldığı görüldü. Edrit hayatı boyunca hiç bel ağrısı olmadığını iddia ediyor.

 

Yorum: Bu nadiren görülen bir durumdur fakat direk grepi hastalığı gösterirken semtomlarda örtüşmeye bilir. Tersi de geçerlidir. Çok ağrısı olan bir bireyin dirnekt grepsinde herhangi bir bulgu olmaya bilir AS’ın kadınlarda erkeklere göre daha hafif seyrettiği söylenir ancak bu her zaman geçerli değildir. Bir bütün olarak erkeklerin AS tanınını kadınlardan daha önce ağrıdığı gösterilmiştir.

 

Son Söz

 

            AS’den korkmayın, pozitif düşünmek size yardımcı olur.AS’li bir kişinin semptonlarını azaltması ve deformule gelişimini önlemesi adına yapabileceği çok şey vardır.

            Bu kitapçık ulusal Ankilozon spendilit derneğinin önerisi ile Artritis  araştırma birliğince  hazırlanmıştır.

 

Günlük Egzersiz Programı

 

            1) Topuklarınız ve sırtınız duvara gelecek şekilde dikiliniz,başınızı arkaya duvara doğru iterek 5’e kadar sayınız.Bu hareketi mümkünse 10 kez tekrar ediniz.

            2) Ayaklarınızı birbirinden ayrı olacak şekilde dikiliniz. Ellerinizi kalçanıza koyunuz. Arkaya bakacak şekilde belinizden dönünüz. Bu hareketi her iki taraf için 5 kez yapınız.

            3) Yere sırtüstü, dizleriniz kıvrık ayaklarınız düz olacak şekilde yatınız.

            a) Ellerinizi göğüs kenarına kaburgalarınızın üzerine koyunuz. Kaburgalarınızı dışa hareket ettirecek şekilde burnunuzla nefes alıp ağzınızla veriniz (yaklaşık 10 kez) derin derin nefes alıp vermenin önemli olduğunu unutmayınız.

            b) Ellerinizi göğüs üstüne koyunuz. Burnunuzdan derince nefes alıp ağzınızdan veriniz. Nefes aldıkça ortalama 10 kez kaburgalarınızı ellerinizle itiniz.

            Şekil 6. Egzersizler

            4) Yüzüstü yatınız, yüzünüz karşıya baksın, ellerimiz kenarlarda olsun (gerekirse daha rahat hareket edebilmek için göğüs altına yastık koyunuz)

            a) Dizimizi kıvırmadan bacağınızı yerden kaldırınız. Bu hareketi her bacak için 5 kez yapınız. Kolunuzun gerilmesi de bu harekete yardımcı olur.

            b) Başınızı ve omuzlarınızı yerden kaldırabildiğiniz kadar kaldırın yaklaşık 10 kez.

            5) Diz üstü yere eğilerek, birbirinin zıt tarafındaki kol ve bacaklarınızı yere paralel olacak şekilde uzatın ve 10’a kadar sayın. Aynı hareketi diğer kol ve bacaklarınıza da yapın ve 5 kez tekrarlayın.